نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• لطفعلی برقی

دانشگاه تهران

چکیده

دیوان لغات التّرک ): فرهنگنامة گویشهای ترکی( تألیف محمود کاشغری، کهنترین واژه نامة ترکی ـ 
عربی، و مهمترین منبع از قرن پنجم هجری دربارة گویشهای مختلف زبان ترکی است. این اثر خصوصاً 
حاوی اطّالعات ارزشمندی دربارة ترکمانان اوغوز و گویش آنان یعنی ترکی اوغوزی یا ترکمانی نیز میباشد. 
کاشغری در جای جای اثرش که با نیّت آموزش زبان ترکی و شناساندن گویشهای این زبان به ملل 
مسلمان تألیف شده، به توصیف خصوصیّات گویش ترکمانان اوغوز پرداخته و به تفاوتهای آن با سایر 
گویشها اشاره کرده است. ویژگیهایی که کاشغری در اثرش برای گویش اوغوزان برشمرده، به اندازهای 
است که نشان میدهد این گویش در عصر تألیف شدن دیوان لغات التّرک، دارای مشخّصات کافی برای 
تمایز و تشخّص از سایر گویشهای ترکی بوده است. ما در این مقاله بر اساس دادههای موجود در اثر 
کاشغری، در پی معرّفی این گویش و ذکر مهمترین ویژگیهای متمایز کنندة آن از سایر گویشهای ترکی 
در قرن پنجم هجری هستیم.

کلیدواژه‌ها

• زبان ترکی
• دیوان لغات التّرک
• محمود کاشغری
• گویش اوغوزی
• گویش شناسی

عنوان مقاله [English]

The Oghuz Dialect in Diwan Lughāt Al-Turk – I************* “Divanü Lüğat-it-Türk” sözlərinin əsasında Oğuz ləhcəsi - I

نویسنده [English]

• Lutfali Bargi

Tehran

چکیده [English]

Diwan Lughāt al-Turk (Dictionary of Turkish Dialects) by Mahmoud Kashghari is 
the oldest Turkish-Arabic dictionary and the most important source from the 5th 
century of Hijri about the different dialects of the Turkish language. This work 
especially contains valuable information about Oghuz Turkmen and their dialect, 
Oghuz Turkish or Turkmani. Kashghari has described the features of the Oghuz 
Turkmen dialect and pointed out its differences with other dialects in his work, which 
was written with the intention of teaching the Turkish language and introducing the 
dialects of this language to the Muslim nations. The characteristics that Kashgari 
listed for the Oghuzan dialect in his work are enough to show that this dialect had 
enough characteristics to distinguish it from other Turkish dialects at the time of the 
compilation of Diwan Lughāt al-Turk Dictionary. In this article, based on the data 
available in Kashgari's work, we aim to introduce this dialect and mention the most 
important features that distinguish it from other Turkish dialects in the fifth century 
of Hijra.

کلیدواژه‌ها [English]

• Turkish language
• Dīwān Lughāt al-Turk
• Mahmoud Kashghari
• Oghuz
• dialect
• dialectology