نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• توحید ملک زاده دیلمقانی

محقق تاریخ و فرهنک آذربایجان

چکیده

شهر و ایالت ایروان در تاریخ جزوی از اراضی سرزمین آذربایجان بوده است. این منطقه تا سال 1828م 
توسط خوانین قاجار اداره می شد که براساس معاهده ی تورکمنچای از سال 1828 جزو اراضی روسیه 
گردید. با فروپاشی دولت تزاری روسیه، ارامنه درصدد تصرف کل والیت ایروان برآمده و توانستند علیرغم 
اکثریت بودن ترکان آذربایجان، ایروان را مرکز جمهوری ارمنستان اعالن نمایند. این دولت از همان اوان 
تشکیل درصدد پاکسازی منطقه از دیگر ملتها به نفع ارامنه بود. سیر زمان نشان داد که ارامنه در این 
سیاست موفق بودند و ایروان و روستاهای اطراف آن از ترکان پاکسازی گردید. این سند یکی از هزاران 
سندی است که اهالی مظلوم ایروان و بزرگان 20 روستای آن با ارسال نامه هایی به زبان ترکی آذربایجانی 
با الفبای عربی و تاریخ 12 ذیحجه 1337 )8 سپتامبر 1919( از حکومت تازه تاسیس آذربایجان درخواست 
کمک نموده اند. این نامه در 18 نوامبر 1919 به دولت آذربایجان رسید و به شماره 171 به ثبت رسیده 
است. در این نامه، بزرگان ایروان ضمن تشریح مظالم ارامنه داشناق در طی جنگ جهانی اول، چگونگی 
اخراج مردمان محاالت سورمه لی، آخ ساخلی، قیرخ بوالق، اچمیادزین، قالین و دره چیچک را بیان نموده 
اند. در ادامه صورتجلسه امضای درخواست کمک اهالی بیست روستای ایروان از کابینه آذربایجان دیده 
می شود. اصل این سند در آرشیو جمهوری آذربایجان نگهداری می شود.

عنوان مقاله [English]

A Document on the Genocide of Azerbaijan Turks Committed by Armenians in Yerevan during World War I********* Birinci Dünya Müharibəsi illərində İrəvanda Azərbaycan türklərinin ermənilər tərəfindən qətlə yetirilməsinə dair bir sənəd

نویسنده [English]

• Tohid Malekzadeh

researcher on History and culture of Azerbaijan

چکیده [English]

The city and state of Yerevan has been a part of the territory of Azerbaijan in 
history. This area was ruled by Qajar Khan until 1828, which became part of 
Russian lands based on the Treaty of Turkmenchai in 1828. With the collapse of 
the tsarist government of Russia, the Armenians wanted to occupy the entire 
province of Yerevan and were able to declare Yerevan as the center of the 
Republic of Armenia despite the majority of Turks in thıs regıon. Since its 
formation, this government was trying to cleanse the region from other nations for 
the benefit of Armenians. The passage of time showed that the Armenians were 
successful in this policy and Yerevan and its surrounding villages were cleared of 
Turks. This document is one of the thousands of documents that the oppressed 
residents of Yerevan and the elders of its 20 villages have requested for help from 
the newly established government of Azerbaijan by sending letters in the 
Azerbaijani Turkish language with the Arabic alphabet and dated September 8, 
1919. This letter reached the government of Azerbaijan on November 18, 1919
and was registered as number 171. In this letter, the elders of Yerevan, while 
describing the atrocities of Dashnak Armenians during the First World War, 
explained how the people of Surmeli, Akh Sakhli, Qirakh Bolaq, Echmiadzin, 
Kalpan and Chichek regions were deported. In the following, you can see the 
minutes of the signing of the request for assistance from the Azerbaijan cabinet of 
twenty villages of Yerevan. The original of this document is kept in the archives 
of the Republic of Azerbaijan.