نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• جمال آیریمی

محقق تاریخ و ادبیات ترکی

چکیده

 
ربع رشیدی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند آذربایجان در واقع دانشگاهی بود که توسط رشیدالدین فضل‌الله همدانی در حدود 750 سال پیش در تبریز ایجاد شد.
این مجموعه که در دامنهٔ کوه سرخاب در محلی باصفا و بلند جای گرفته‌است، در اواخر قرن هفتم واوایل قرن هشتم هجری بنا شد. بنا به نوشتهٔ تاریخ‌نگاران و جهانگردان بزرگ، دارای پهناوری بسیار و ساختمان‌های گوناگون همچون مسجد و مدرسه و بیمارستان (دارالشفا) و کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدین بوده‌است. این مجموعه مانند بیشتر شهرهای کهن، حصار و بارویی بزرگ داشته‌است. از مضمون نامه‌ای که خود خواجه رشیدالدین فضل‌الله به دو پسرش دربارهٔ ساختمان این بنا نوشته، چنین برمی‌آید که ربع رشیدی درآن زمان جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه‌ای راه‌اندازی شده بود و شش هزار دانشجو در آن تحصیل می‌کردند و خواجه موقوفاتی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تأمین هزینهٔ جاری مجتمع و زندگی محصلان علوم مختلف اختصاص داده بود. او دانشمندان بزرگی را از هر گوشه گرد آورده و به کار تألیف و تدریس گماشته بود از جمله، پنجاه پزشک و چندین جراح از هند و مصر و چین و شام، در آنجا مشغول به کار بوده‌اند؛و مقرری آبرومندی نیز برای آن‌ها تعیین کرده بود،ربع رشیدی شهری دانشگاهی کوچکی بود شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، و کارگاه‌های صنعتی، فضل‌الله همدانی برای تأمین هزینه‌های این مرکز، املاک فراوانی را در نقاط مختلف امپراطوری ایلخانی وقف این مرکز کرد.

کلیدواژه‌ها

• ربع رشیدی
• ایلخانی
• تبریز
• آذربایجان

عنوان مقاله [English]

Təbrizin İlxaniler dövründe akademik şəhərciyi************************ The Academic Town in Tabriz During The Ilkhani,s Empire

نویسنده [English]

• Jamal Ayrimi

History researcher

چکیده [English]

The year of 1265 .Ac.Abaka,an the Ilkhani governor ordered his successors to select,prepare and rebuild   Tabriz as the capital city and center of the Ilkhani empire  Thus began a new period of progress and development for the magnificent city of Tabriz.Meanwhile the famous explorers and historians of that time began to write a great deal of materials about the glorious Tabriz  . Hamdollah Mostofi,the famous Islamic historian, has written that in the year of 697 A.H  Rashiddetdin  Fazlollah  the prime minister of Kazankhan  , once had received an order from the Khan to lay the foundation  of a great center of sciences;(philosophy,natural and physical sciences,mathematics,literature medical sciences etc.) so the high-minded prime minister put the Khan,s order into action.                                                               
 So on the slopes of Surkhab mountains extended northward the Baghmesha and Vilanki region the foundation of an academic  town began  to be laid.  Years later The construction efforts came to an end and the attractive center of sciences was ready to be used. Soon the great scientific center became famous under the name of “Rab-e-Reşidi) and got ready to attract the distinguished scientific researchers,scholars,men of literature,men of all branches of knowledge,students and learners from all the countries of that age. The above-mentioned people gathered together to teach or learn the different kinds of sciences and techniques.         
   In a short time two hundred peole came from Kufe,Basre  and Sham.Four hundred people came from different Islamic regions.Six thousand students and fifty physicians came from India,china and Egypt.These people joined  to the great university society of “Rab-e-Reşidi”of Tabriz.                                                                                                     
    The men of science and literature who had reached to Tabriz resided in special residencies prepared formerly.  Meanwhile under the supervision of Rashiddetdin(the prime minister)the instruction and education affairs continued excellently.                                                                     
    Not a long time passed that according to Rashiddetdin,s  order a new and great hospital named “Rashidabad’ was  established and there the physicians began to cure ills. It was also a chance for the students to get practical in their aimed future profession.                                                        
  According to hundreds of letters that Rashidetdin used to send to different persons in foreign countries,the prime mimister had asked them to send medicinal herbs,spicery condiment,rubbings ,special oils,etc.
In the year of 1304 A,D Kazankhan died and was buried in the Sham cemetery. Oljayto,his successor decided to change the government center to the city of sultaniye.In the year of 1315AD.in the rule of Abu Sa,id was dismissed of his duty and returned to Tabriz.All his belongings were confiscated by the new government.Rab-e-Reşidi also was destroyd by the new –comers.And finally the great center of knowledge and science was destroyed and burnt by the fire of ignorance.                                                          

کلیدواژه‌ها [English]

• Rabe Reshidi
• Ilhani
• Tabriz
• Azerbaijan